تفکیک جنسیتی در الگوبرداری!!!

برپایی همایش ها و نشست هایی زنانه و دعوت از سخنران و یا کارشناسان زن به خصوص در صدا و سیما و مدام زنان را مخاطب قرار دادن و پیوسته روی جنبه زن بودن ایشان تکیه کردن در سخنرانی ها و گفتگوها، همه نشانه از این دارد که تصور ما نسبت به حضرت زهرا و زینب کبری سلام الله علیهما این است که ایشان تنها برای زنان الگو هستند و بس.

این تصور تنها به بانوان مقدسی که نام بردیم ختم نمی شود و دایره آن مردان والا مقام را در نیز بر می گیرد. در این تصور رایج، همانگونه که زنان والا مقام الگوی اختصاصی برای زنانند، انبیاء و امامان معصوم علیهم السلام نیز الگوی اختصاصی مردانند و اگر از فضایل اخلاقی و کمالات انسانی آنها سخنی گفته می شود مخاطب آن سخن، فقط جامعه مردان است و زنان را در این بین کاری نیست.

و این تقسیم بندی جنسیتی در معرفی الگو که در بین ما رواج دارد کاری است که با فرهنگ قرآن، بیگانه است. در فرهنگ تربیتی قرآن کریم هر گاه که بحث به معرفی الگو می رسد تنها چیزی که مطرح نیست جنسیت الگو و الگوگیرنده است.

بارزترین نمونه بی اعتنایی به این تفکیک جنسیتی در ارائه الگو را می توان در آیات پایانی سوره مبارکه تحریم مشاهده کرد.

در سه آیه پایانی این سوره خداوند متعال خطاب به تمام مردان و زنان، برای هر یک از دو مسیر کفران و اطاعت، دو زن را برای نمونه و الگو معرفی می کند.

در آیه 10 که مربوط به معرفی نمونه های کفرورزی است خداوند متعال زن حضرت نوح و زن حضرت لوط را الگوی مردان و زنان کافر معرفی می کند:

«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ  کَانَتَا تحَْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَلِحَینْ‏ِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنهُْمَا مِنَ اللَّهِ شَیًْا وَ قِیلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ»؛ خدا براى کافران(چه مرد و چه زن)، زن نوح و زن لوط را نمونه ذکر کرده است که تحت سرپرستى و زوجیت دو بنده شایسته از بندگان ما بودند، ولى [در امر دین و دین‏دارى‏] به آن دو [بنده شایسته ما] خیانت ورزیدند، و آن دو [پیامبر] چیزى از عذاب خدا را از آن دو زن دفع نکردند و [هنگام مرگ‏] به آن دو گفته شد: با وارد شوندگان وارد آتش شوید. 

 در مقابل وقتی سخن از ایمان و بندگی خدا می شود باز تمام مومنین؛ چه مرد و چه زن را مخاطب خود ساخته و برای تمام آنها آسیه و مریم سلام الله علیها را مَثَل می زند و با معرفی این دو مردان و زنان مومن را به تآسی و الگو گیری رفتاری از ایشان فرا می خواند:

«وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبّ‏ِ ابْنِ لىِ عِندَکَ بَیْتًا فىِ الْجَنَّةِ وَ نجَِّنىِ مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نجَِّنىِ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ * وَ مَرْیمَ‏َ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتىِ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَ صَدَّقَتْ بِکلَِمَاتِ رَبهَِّا وَ کُتُبِهِ وَ کاَنَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ»

و خدا براى م?منان همسر فرعون را مثل زده است هنگامى که گفت: پروردگارا! براى من نزد خودت خانه‏اى در بهشت بنا کن ومرا از فرعون و کردارش رهایى بخش ومرا از مردم ستمکار نجات ده. * و [نیز] مریم دختر عمران [را مثل زده است‏] که دامان خود را پاک نگه داشت و در نتیجه از روح خود در او دمیدیم و کلمات پروردگارش و کتاب‏هاى او را تصدیق کرد و از اطاعت‏کنندگان [فرمان‏هاى خدا] بود.

یک نکته ادبی

در زبان عربی برای اشاره به جمع مردان و زنان از همان الفاظی استفاده می شود که برای جمع مردان به کار می رود؛ که الذین و الرجال دو مورد از آنهاست.

شبیه این تعبیر در فارسی نیز وجود دارد. ما در فارسی به جمع مردان و زنان می گوییم «مردم» و هیچگاه «زنم» گفته نمی شود.

بنابراین وقتی در آیات ذکر شده «الذین» آمده این به معنای تمام زنان و مردان است؛ بدون تفکیک جنسیتی.

تمام آنچه گفتیم برای این بود که ذهن گویندگان و نویسندگان و نیز شنوندگان و خوانندگان ایشان را به این نکته مهم توجه دهیم که در فرهنگ اصیل سلامی ملاک، آن عبادت و فضیلت و کمال انسانی است که اگر در کسی بود باید بدان توجه داده شود و همگان را به تأسی از آن دعوت کرد و در این بین مرد بودن و یا زن بودن آن شخص، مهم نیست.

اگر حضرت زینب سلام الله علیها توانست در سایه عبادت و بندگی با معرفت خداوند متعال به مقامات عالی انسانی نائل شود او برای زن و مرد ما الگوست؛ نه فقط برای زنان تا ما کارشناس زن دعوت کنیم و از او بخواهیم تا شخصیت زنانگی حضرت را برای زنان ما توصیف کند. هر چند این کار در جای خود بسیار ارزشمند و ستودنی است؛ اما نباید این بزرگ شخصیت عالم را در همین حد محدود کرد و مردان را از مخاطب قرارگرفتن ایشان خارج نمود.

هنر گوینده و نویسنده زینبی ما باید این باشد که بتواند چهره عالم گیر آن بانو را به تصویر بکشد آنهم تصویری که مردان و زنان عالم را به پیروی و تأسی از آن حضرت وادارد.

موضوعاتی مانند اطاعت و بندگی خدا ، ولایت پذیری و حرکت در خط امامت ، صبر و استقامت ، ایستادگی حیرت آور در برابر دشمن تا بن دندان مسلح ، مدیریت بحران ، دفاع از نهضت تا سرنگونی نظام ستم و ... قابلیت آن را دارند که مردان و زنان عالم را در تمام اعصار درنوردیده و شخصیت این بانوی نمونه اسلامی را به عنوان الگویی بی نظیر به جهانیان بشناساند.

امید پیشگر